Προπαγάνδα - Propaganda
Υποστηρίζετε ότι η προπαγάνδα παρουσιαζόταν
ως μια μορφή και στους πρωτόγονους λαούς, διαφέρει ουσιαστικά από την σύγχρονη εποχή,
γιατί για εκείνη την εποχή θα μιλούσαμε για ατομική προπαγάνδα, ενώ σήμερα μιλάμε για μαζική
προπαγάνδα.
Πολλοί είναι οι ορισμοί που έχουν
δοθεί στην προσπάθεια να καθοριστεί εννοιολογικά το φαινόμενο της προπαγάνδας.
Σύμφωνα με τον ορισμό του
Αμερικανικού Ινστιτούτου για την ανάλυση της έννοιας της προπαγάνδας, κατά τον
οποίο προπαγάνδα είναι η έκφραση γνώμης ή η εκδήλωση δράσης, που γίνετε σκόπιμα
από άτομα ή ομάδες για να επηρεάσει την γνώμη ή την δράση άλλων ατόμων προς την
κατεύθυνση προκαθορισμένων σκοπών.
Τον ορισμό του K. Young, κατά τον
οποίο προπαγάνδα είναι η χρησιμοποίηση πειστικών μεθόδων ή άλλων τεχνικών
συμβόλων με πρόθεση για μεταβολή της συμπεριφοράς και τελικά για παρώθηση σε
πράξη.
Ευρύτερη διατύπωση της προπαγάνδας
δίνει ο Lippman, σύμφωνα με
τον οποίο προπαγάνδα είναι η προσπάθεια αλλαγής των εικόνων προς τις οποίες
ανταποκρίνονται οι άνθρωποι, με την υποκατάσταση του ενός τρόπου κοινωνικής
συμπεριφοράς με άλλο.
Προπαγάνδα είναι η λειτουργία επικοινωνίας μεταξύ ενός ατόμου ή ομάδας και
του κοινού, που αποβλέπει με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα να πετύχει την επιβολή μιας
αρχής, ενός συστήματος, μιας ιδέας, ενός ιδανικού, μιας πίστης, ή ενός μύθου.
Κύριο χαρακτηριστικό των παραπάνω
ορισμών είναι ότι θεωρούν την προπαγάνδα ως επιστήμη ή τέχνη σύνθεσης ή
αλλοίωσης του νοητικού και συναισθηματικού κόσμου του ανθρώπου. Με αυτή την
έννοια δίνετε έμφαση στον ψυχολογικό μηχανισμό της προπαγάνδας, δηλαδή στον τρόπο
που διαμορφώνεται, αλλοιώνεται ή εξαφανίζεται η προσωπική γνώμη του ατόμου ή η
κοινή γνώμη της ομάδας ή η δημόσια γνώμη του κοινωνικού συνόλου.
Τα είδη της προπαγάνδας διακρίνονται κυρίως
α)από την μέθοδο π.χ. μέθοδος
συναισθημάτων, των συμβόλων, των προκηρύξεων, της διάδοσης φήμης, της τρομοκράτησης,
της κολακείας του ακροατηρίου κ.άλ.
β)από τα μέσα επικοινωνίας π.χ.
προπαγάνδα τύπου, ραδιοφώνου, τηλεοράσεις, κινηματογράφου, διαδικτύου.
γ)από τους τομείς δράσεις π.χ.
πολιτική προπαγάνδα, εμπορική προπαγάνδα, θρησκευτική προπαγάνδα, κ.άλ.
Τα μέσα που χρησιμοποιεί η προπαγάνδα
Η προπαγάνδα χρησιμοποιεί κυρίως
τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (τύπο, ραδιόφωνο, τηλεόραση, διαδίκτυο). Ιδιαίτερη
έμφαση δίνεται στα ΜΜΕ γιατί αποτελούν το σπουδαιότερο μέσο υποβολής και διασφαλίζουν
την προβολή του ερεθίσματος. Η χρησιμοποίηση των μέσων επικοινωνίας εξαρτιέται
και από τον πρακτικό μηχανισμό της προπαγάνδας.
Η σημασία της προπαγάνδας
Η σημασία της προπαγάνδας είναι
σχετική. Πρέπει να συντρέχουν ορισμένες κοινωνικές προϋποθέσεις για να πετύχει.
Η απόδοση της είναι συνδεδεμένη με τον χρόνο. Για να έχει αποτέλεσμα η
προπαγάνδα πρέπει η ψυχολογική της επίδραση να είναι συνεχής.
Αδ. Χίτλερ: «Η προπαγάνδα μας επέτρεψε
να διατηρήσουμε την εξουσία, η προπαγάνδα θα μας δώσει την δυνατότητα να
κατακτήσουμε τον κόσμο»
Β. Λένιν: «Η προπαγάνδα θα
οδηγήσει το προλεταριάτο στη δράση, θα παρωθήσει την πρωτοβουλία του και θα
διεγείρει την μαχητικότητά του»