Προϊόν ή υπηρεσία είναι το σύνολο των υλικών και άυλων χαρακτηριστικών, τα οποία
με τη χρησιμότητα τους, παρέχουν ικανοποίηση στις ανάγκες των καταναλωτών.
(π.χ. ψυγείο-ξενάγηση στην Αρχαία Αγορά)
Ο P. Kotler ορίζει το προϊόν ως το καθετί που
μπορεί να προσφερθεί σε μια αγορά, για να προσελκύσει την προσοχή, να
αποκτηθεί, να χρησιμοποιηθεί ή να καταναλωθεί και να ικανοποιήσει μια επιθυμία
ή ανάγκη
Στο Μάρκετινγκ, όταν μιλούμε για προϊόν εννοούμε και την παροχή
υπηρεσιών που κάποιοι προσφέρουν με οικονομικό αντάλλαγμα.
Παράδειγμα πώλησης κινητού τηλεφώνου που περιλαμβάνει:
- Αγορά τηλεφώνου
- Εξυπηρέτηση από τον υπάλληλο
- Οδηγίες χρήσης
- Εξυπηρέτηση μετά την πώληση service.
Γενικά όταν μιλάμε για προϊόν στο Μάρκετινγκ αναφερόμαστε:
- Στο φυσικό προϊόν
- Την εγγύηση
- Την εγκατάσταση του προϊόντος ( όταν αυτή χρειάζεται να γίνει)
- Οδηγίες χρήσεις
- Το σήμα
- Τη συσκευασία
- Την υπηρεσία συντήρησης και εξυπηρέτησης πελατών
- Κάλυψη ψυχολογικών αναγκών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Ένα προϊόν ή μια υπηρεσία περιλαμβάνει
- Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα: Δηλαδή, κάθε φυσικό χαρακτηριστικό του προϊόντος ή της υπηρεσίας, που απαντά στο ερώτημα «Τι είναι».
Π.χ. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός κλιματιστικού
μηχανήματος είναι ότι έχει κατασκευαστεί από ανοξείδωτο χάλυβα, έχει πλαστικό
περίβλημα και ότι περιλαμβάνει αντλία, σωλήνες, πτερύγια, φίλτρα,
χρονοδιακόπτη, τηλεχειριστήριο κ.α.
Π.χ. Πλεονέκτημα του κλιματιστικού έναντι των ανταγωνιστικών
μαρκών μπορεί να είναι η μικρότερη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος.
- Τα οφέλη: Όφελος είναι το ευνοϊκό αποτέλεσμα που δέχεται ο καταναλωτής από το προϊόν που έχει την ικανότητα να ικανοποιεί μια συγκεκριμένη του ανάγκη.
Π.χ. Το όφελος από το κλιματιστικό είναι η ψύξη/ θέρμανση και
η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 20%.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΓΟΡΑΣ ΨΥΓΕΙΟΥ Όταν κάποιος αγοράζει ένα ψυγείο αγοράζει το προϊόν με τα
πραγματικά του χαρακτηριστικά αλλά και τα άυλα χαρακτηριστικά, όπως είναι η
φήμη της μάρκας, οι εγγυήσεις, το service, η
μεταφορά και η εγκατάσταση του ψυγείου στο σπίτι, οι οδηγίες χρήσης, η βοήθεια
του πωλητή του καταστήματος, η δυνατότητα εξόφλησης με δόσεις, η φήμη του
καταστήματος κ.τ.λ.
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Τα προϊόντα, ανάλογα με τη χρήση για την οποία
προορίζονται, μπορεί να ονομάζονται καταναλωτικά ή βιομηχανικά.
- Καταναλωτικά προϊόντα ονομάζονται γιατί προσφέρουν ικανοποίηση κατ’ ευθείαν στον καταναλωτή.
- Βιομηχανικά προϊόντα ονομάζονται γιατί αγοράζονται από επιχειρήσεις για παραγωγή άλλων προϊόντων ή γιατί είναι απαραίτητα για τη λειτουργία τους.
Ένα προϊόν μπορεί να ανήκει και στις δύο κατηγορίες ταυτόχρονα π.χ. ΕΛΑΪΣ
μαργαρίνη σε μικρές συσκευασίες για τους καταναλωτές και σε μεγάλες
για τη βιομηχανική αγορά όπως είναι οι φούρνοι, τα ζαχαροπλαστεία, τα
τυροπιτάδικα κτλ.
ΤΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ: Με βάση τα αγοραστικά πρότυπα των καταναλωτών, τα
προϊόντα και η υπηρεσίες έχουν ταξινομηθεί σε:
Προϊόντα και υπηρεσίες ευρείας κατανάλωσης:
- Είναι τα προϊόντα μεγάλης κατανάλωσης που χρησιμοποιούνται συχνά και σε μικρές ποσότητες, π.χ. τσιγάρα, σοκολάτες, ξυραφάκια κα
- Αγοράζονται γρήγορα χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, καθημερινά από το κατάστημα που εξυπηρετεί καλύτερα τον καταναλωτή.
- Ο καταναλωτής προσπαθεί να περιορίσει το χρόνο που θα διαθέσει για την αγορά αυτών των προϊόντων δεν ασχολείται με το να συγκρίνει ομοειδή και παρεμφερή προϊόντα γιατί το όφελος που προσδοκά από τη σύγκριση δεν είναι αξιόλογο.
- Ο παραγωγός διαθέτει σε χονδρεμπόρους τη διανομή των προϊόντων στα σημεία πώλησης.
Επιλεγόμενα προϊόντα και υπηρεσίες.
- Τα προϊόντα αυτά αγοράζονται συνήθως μετά από σύγκριση της ποιότητας και της τιμής, π.χ. αυτοκίνητα, έπιπλα, ηλεκτρικά είδη, χαλιά κτλ.
- Απαιτούν σημαντική χρηματική δαπάνη και δεν αγοράζονται συχνά. Πολλές φορές η αγορά τους πραγματοποιείται αργότερα από τη στιγμή που αποφασίστηκε.
- Προωθούνται σε καταστήματα που είναι συγκεντρωμένα σε αγοραστικά κέντρα, στο κέντρο των πόλεων ή σε κεντρικά σημεία των συνοικιών, για να μπορεί ο καταναλωτής να έχει τη δυνατότητα της σύγκρισης.
- Ο παραγωγός δεν ενδιαφέρεται για τον αριθμό των καταστημάτων που θα τοποθετηθεί το προϊόν του αλλά ενδιαφέρεται περισσότερο για την καλή φήμη του καταστήματος στην πώληση ποιοτικών προϊόντων. Έτσι πραγματοποιεί άμεση διανομή και δεν έχει την ανάγκη του χονδρεμπορίου.
Ειδικά προϊόντα και υπηρεσίες.
- Τα προϊόντα αυτά έχουν κάποια χαρακτηριστικά ή συμβολισμούς και ελκύουν πολύ τον καταναλωτή. Π.χ. πίνακες, ακριβά αρώματα, επώνυμα κοσμήματα, ενδύματα ορισμένων σχεδιαστών.
- Ο καταναλωτής διαθέτει σημαντικό χρόνο, προσπάθεια και πολλές φορές χρήμα για να τα αποκτήσει.
- Συνήθως είναι μοναδικά και φέρουν σήμα για τα οποία ορισμένοι αγοραστές δε δέχονται υποκατάστατα.
- Ο παραγωγός δεν είναι υποχρεωμένος να συνδεθεί με ευρύ σύστημα διανομής. Συνήθως, ορίζεται ένας αποκλειστικός αντιπρόσωπος για μια περιοχή και στην συνέχεια επιλέγονται με προσοχή μέσα σε κάθε πόλη λίγα καταστήματα που διαθέτουν λιανικά το προϊόν.
Άγνωστα προϊόντα
- Ο καταναλωτής δε τα ζητά ακόμη, γιατί ή δε γνωρίζει την ύπαρξη τους ή δεν έχει καταλάβει την αξία τους.
- Μπορεί να είναι νέα προϊόντα ή προϊόντα που πωλούνται ήδη στο εξωτερικό.
- Ο παραγωγός πρέπει να αναλάβει εκστρατεία πληροφόρησης του κοινού, μέσω διαφήμισης και άλλων προωθητικών ενεργειών.
ΤΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Ταξινομούνται με βάση τα χαρακτηριστικά τους και τη χρήση
για την οποία προορίζονται στις εξής κατηγορίες:
Πρώτες ύλες και βοηθητικές πρώτες ύλες.
- Προέρχονται από την αγροτική παραγωγή π.χ. βαμβάκι, καπνά, κτηνοτροφικά προϊόντα
- Προέρχονται από τη μεταλλευτική παραγωγή π.χ. σιδηρομετάλλευμα, βωξίτης, αργό πετρέλαιο.
- Προέρχονται από βοηθητικές πρώτες ύλες δηλ. προϊόντα που απαιτούνται για την παραγωγή του τελικού προϊόντος π.χ. στα ρούχα είναι οι βάτες, τα κουμπιά κτλ.
Εγκαταστάσεις και εξοπλισμός
- Περιλαμβάνει κτιριακές εγκαταστάσεις
- Μηχανήματα, γραφεία, εργαλεία, οχήματα
Πρόσθετοι εξοπλισμοί
- Προϊόντα μικρής αξία που τοποθετούνται στο προϊόν πριν ή μετά την πώληση του, κατόπιν συμφωνίας με το μεσάζοντα ή τον τελικό καταναλωτή.
- Τα προϊόντα αυτά δεν επηρεάζουν τη λειτουργία του τελικού προϊόντος, αυξάνουν όμως την αξία του, π.χ. αξεσουάρ αυτοκινήτων όπως κλιματιστικό, δερμάτινα καθίσματα κ.α.
Υπηρεσίες
- Απαιτούνται για τη λειτουργία μιας επιχείρησης και
- η παροχή τους γίνεται από άλλες επιχειρήσεις, όπως οι νομικές, οι τεχνικές, οι υπηρεσίες Μάρκετινγκ, οι χρηματοοικονομικές κτλ.