Η Σχέση της Προπαγάνδας με τις Δημόσιες
Σχέσεις
Η προπαγάνδα είναι κι αυτή ένας τρόπος επικοινωνίας. Απαιτεί τη γνώση της
κοινωνικής ψυχολογίας καθώς και της ψυχολογίας του ατόμου. Αποτελεί μια μορφή
επικοινωνίας, όπου η πηγή, που είναι ο προπαγανδιστής, μεταβιβάζει στον
αποδέκτη δηλ. την κοινή γνώμη, ένα μήνυμα. Αδιαφορεί όμως για την αλήθεια των
γεγονότων και μοναδικό σκοπό έχει την πειθώ της κοινής γνώμης για την αποδοχή
του μηνύματος ( ιδέες ή πράξεις), με την άσκηση ψυχολογικής βίας, χωρίς
δυνατότητα επιλογής από το κοινό.
Ο Αδόλφος Χίτλερ, ένας από τους κυριότερους προπαγανδιστές όλων των εποχών,
αναφέρει στο βιβλίο του « Ο αγών μου» ότι «η προπαγάνδα δεν πρέπει να ερευνά την
αντικειμενική αλήθεια».
Η έννοια της προπαγάνδας
Κατά το Αμερικανικό Ινστιτούτο « προπαγάνδα είναι η έκφραση γνώμης ή
εκδήλωση δράσης, η οποία δημιουργείται σκόπιμα από άομα ή ομάδες με σκοπό να
επηρεάσει τη γνώμη ή τη δράση άλλων ατόμων ή ομάδων προς την κατεύθυνση προκαθορισμένων
σκοπών».
Κατά τον Young
«προπαγάνδα είναι η εκ προθέσεως χρησιμοποίηση πειστικών μεθόδων ή άλλων
τεχνικών συμβόλων προς μεταβολή της συμπεριφοράς και τελικά προώθηση σε πράξη».
Ένα «σκληρό» ορισμό έδωσε ο F.C. Iron κατά τον οποίο «προπαγάνδα είναι μια μονόπλευρη
προσπάθεια παρουσίασης- συνήθως με μια κρυφή ή κεκαλυμμένη μέθοδο-, πληροφοριών
τις οποίες αυτός που τις παρουσιάζει γνωρίζει ότι είναι τουλάχιστον εν μέρει
ψευδείς».
Αρχές της προπαγάνδας
1.Απευθύνεται ταυτόχρονα στο άτομο και στη μάζα.
2.Είναι ολοκληρωτική. Χρησιμοποιεί ταυτόχρονα όλα τα μέσα επικοινωνίας.
3.Είναι συνεχής και με διάρκεια. Επαναλαμβάνει τα συνθήματα της για μεγάλο
χρονικό διάστημα, χωρίς διακοπή και κανένα κενό.
4.Είναι οργανωμένα από ειδικό φορέα, προσωπικό και μέσα μαζικής επικοινωνίας.
5.Απευθύνεται στο υποσυνείδητο και στα χαμηλά ένστικτα του ανθρώπου και όχι
στη λογική του. Η λογική πειθώ απαιτούν συζήτηση κάτι που δεν επιθυμεί ο
προπαγανδιστής.
6.Ωθεί τα άτομα σε δράση που εκφράζει τις ιδέες και τη σκέψη του
προπαγανδιστή.
7.Γνωρίζει τη ψυχολογία του ατόμου, τα αισθήματα, τις γνώμες και δεν
προσβάλει κατευθείαν στερεότυπα και γνώμες
που είναι αποδεκτά από τη κοινή γνώμη.
8.Διερμηνεύει τις καθημερινές ανησυχίες της κοινωνίας την οποία προσπαθεί
να επηρεάσει.
9.Αναφέρεται αποκλειστικά στην επικαιρότητα για να διεγείρει το ενδιαφέρον
του ατόμου.
10.Δείχνει ενδιαφέρον για τους αναποφάσιστους και με κατάλληλους χειρισμούς
τους οδηγεί στην επιθυμητή πράξη.
11.Δεν ενδιαφέρεται για την αλήθεια γιατί δεν εξυπηρετεί τον σκοπό της.
Ομοιότητες και διαφορές
προπαγάνδας και δημοσίων σχέσεων
Ομοιότητες προπαγάνδας και
δημοσίων σχέσεων
Οι κυριότερες ομοιότητες προπαγάνδας και δημοσίων σχέσεων είναι:
-Χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (Φυσικά τα χρησιμοποιούν με
άλλο τρόπο και στοχεύουν σε διαφορετικά πράγματα).
-Απευθύνονται σε μικρή ή μεγάλη ομάδα ατόμων, με σκοπό να την επηρεάσουν.
-Απαιτούν οργάνωση και προγραμματισμό.
Διαφορές προπαγάνδας και
δημοσίων σχέσεων
1.Η προπαγάνδα έχει σκοπό να επηρεάσει το κοινό, να το προσηλυτίσει, να
επιβάλει μια αντίληψη. Οι δημόσιες σχέσεις αντίθετα προσπαθούν αν κερδίσουν την
κατανόηση και την εμπιστοσύνη του κοινού.
2.Στόχος της προπαγάνδας η επιβολή των θέσεων που υποστηρίζει και η αύξηση
των οπαδών της. Οι δημόσιες σχέσεις τη δημιουργία ευνοϊκής εικόνας, αύξηση
κύρους και την απόκτηση εμπιστοσύνης.
3.Η προπαγάνδα δεν εκφράζει την αντικειμενική αλήθεια. Χρησιμοποιεί το
ψέμα, διαστρεβλώνει την αλήθεια, παραβλέπει ή παραλείπει στοιχεία. Οι δημόσιες
σχέσεις είναι μόνον η αλήθεια.
4.Η προπαγάνδα απευθύνεται στο υποσυνείδητο και στα κατώτερα αισθήματα του
ανθρώπου. Οι δημόσιες σχέσεις απευθύνονται στην λογική. Ο Χίτλερ στο βιβλίο του
«ο αγών μου» αναφέρει ότι « η προπαγάνδα πρέπει να απευθύνεται στο συναίσθημα
και όχι στη λογική του ανθρώπου».
5.Η προπαγάνδα δεν επιδιώκει ποτέ τον διάλογο ενώ οι δημόσιες σχέσεις τον
επιδιώκουν.
6.Η προπαγάνδα αναφέρονται και λειτουργούν μέσα στο πολιτιό-ιδεολογικό χώρο
της κοινωνίας. Οι δημόσιες σχέσεις έχουν περιεχόμενο καθαρά κοινωνικό.
7.Η προπαγάνδα, αντίθετα με τις δημόσιες σχέσεις, δεν απευθύνεται στο άτομο,
αλλά στη μάζα και τον όχλο, όπου η προσωπικότητα του ατόμου παύει να υπάρχει.
8.Η προπαγάνδα περιφρονεί τον άνθρωπο και τα δικαιώματα του και πολλές φορές
τον μεταχειρίζεται με απάνθρωπο τρόπο. Αντίθετα οι δημόσιες σχέσεις δίνουν πρωτεύον
σημασία στον άνθρωπο.
9.Διαφορετική χρήση των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Η προπαγάνδα χρησιμοποιεί
την επανάληψη των μηνυμάτων έτσι ώστε μέσα από μια επίμονη υπερβολή να
δημιουργηθεί μια έμμονη ιδέα και να εμφανιστεί
σαν την καλύτερη και μοναδική. Οι
δημόσιες σχέσεις χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μόνον κατά το
διάστημα που διαρκεί η εκδήλωση δημοσίων σχέσεων με στόχο τη συμφιλίωση, την
ανταλλαγή απόψεων, την άρση παρεξηγήσεων κ.λ.π.