Βιολογικά προϊόντα
Με τον όρο «Βιολογικό» μπορούν να χαρακτηριστούν γεωργικά προϊόντα
πρωτογενούς (νωπά) ή/και δευτερογενούς (μεταποιημένα) τομέα παραγωγής τα οποία
παράγονται σύμφωνα με συγκεκριμένες- αυστηρές προδιαγραφές που ορίζονται από
την ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία και που, με δυο λόγια, μπορούν να
καταναλωθούν (φαγωθούν) από ανθρώπους ή από ζώα.
Τα προϊόντα αυτά, έχουν παραχθεί από εδάφη στα οποία έχουν εφαρμοστεί
ήπιες, μέθοδοι καλλιέργειας χωρίς τη χρήση οποιουδήποτε χημικού. Σκοπός της
βιολογικής καλλιέργειας είναι η ενίσχυση του εδάφους με στόχο τη διατήρηση της
αειφορίας του.
Προϊόντα τα οποία προέρχονται από ζώα που έχουν εκτραφεί με βιολογικές
ζωοτροφές με ήπιες κτηνοτροφικές μεθόδους με γνώμονα την ευζωία τους. Τα Βιολογικά
Προϊόντα απαγορεύεται να προέρχονται με οποιοδήποτε τρόπο από γενετικά
τροποποιημένους οργανισμούς (μεταλλαγμένα).
Οι βιολογικές μέθοδοι παραγωγής, αφενός τροφοδοτούν το ενδιαφερόμενο
καταναλωτικό κοινό με ασφαλή αγροτικά προϊόντα και αφετέρου, προσφέρουν
προϊόντα που συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αγροτική
ανάπτυξη.
Γιατί είναι πιο ακριβά τα βιολογικά προϊόντα;
Τα Βιολογικά Προϊόντα παράγονται με μεθόδους που απαιτούν επιπρόσθετη
χειρονακτική προσπάθεια από τον παραγωγό. Λόγω της μη χρήσης χημικών, σε πολλές
περιπτώσεις μειώνεται η παραγόμενη ποσότητα. Επιπλέον, τα βιολογικά σκευάσματα
(λιπάσματα και φυτοπροστατευτικά) που κυκλοφορούν στο εμπόριο, κοστίζουν
ακριβότερα από τα αντίστοιχα χημικά. Όσοι παράγουν βιολογικά προϊόντα,
επιβαρύνονται και από το κόστος Πιστοποίησης, το οποίο είναι, βάσει νομοθεσίας,
υποχρεωτικό. Τέλος, φυσικά, η τιμή των Βιολογικών Προϊόντων εξαρτάται από την
προσφορά και τη ζήτηση, όπως σε όλα τα εμπορικά αγαθά.
Τα βιολογικά Προϊόντα αποτελούν αποδεδειγμένα υψηλής διατροφικής αξίας
προϊόντα. Είναι εξαιρετικής ποιότητας, παράγονται με πολύ κόπο, κάνουν καλό στο
περιβάλλον και την υγεία αυτών που τα παράγουν και αυτών που τα καταναλώνουν
και άρα η ποιότητά τους αναμφίβολα αξίζει και υπερβαίνει την τιμή τους.
Αν αναλογιστούμε τα αντισταθμιστικά οφέλη που προκύπτουν τόσο από την
καλλιέργεια όσο και από την κατανάλωση των Βιολογικών Προϊόντων, και που έχουν
να κάνουν με τις δαπάνες για την υγεία αυτών που κάνουν αλόγιστη χρήση χημικών
και με τις δαπάνες που πληρώνουν έμμεσα οι καταναλωτές για την αποκατάσταση του
περιβάλλοντος από τη χρήση χημικών, θα διαπιστώσουμε ότι τελικά τα βιολογικά
προϊόντα στοιχίζουν πολύ φθηνότερα από τα αντίστοιχα συμβατικά!
Γιατί χρειάζεται πιστοποίηση στα
βιολογικά προϊόντα;
Στην εποχή μας, ειδικά στο χώρο του τροφίμου, μετά από όλα τα διατροφικά
σκάνδαλα που έχουν ξεσπάσει, δεν αρκεί κάποιος να ισχυρίζεται κάτι. Πρέπει να
μπορεί να το αποδείξει. Το ρόλο αυτό παίζει η πιστοποίηση. Ειδικότερα στη
Βιολογική Γεωργία, η οποία διέπεται από πολύ αυστηρούς κανόνες παγκοσμίως.
Συγκεκριμένα στην Ευρώπη, η Βιολογική Γεωργία διέπεται από τους Κανονισμούς της
Ευρωπαϊκής Ένωσης 834/07 και 889/08. Όποιος ασκεί Βιολογική Γεωργία εντός της
ΕΕ, είναι υποχρεωτικό να είναι Πιστοποιημένος σύμφωνα με αυτούς τους
Κανονισμούς, σε όποιο στάδιο της αλυσίδας παραγωγής και αν δραστηριοποιείται·
από την καλλιέργεια / εκτροφή έως και την τελική συσκευασία του προϊόντος. Η
διασφάλιση της ακεραιότητας των βιολογικών προϊόντων είναι πρώτιστο μέλημα όλων
των κρατών μελών της ΕΕ, τα οποία με τη σειρά τους, συμπεριλαμβανομένης της
Ελλάδας, έχουν θεσπίσει πολύ αυστηρούς κανόνες. Η τήρηση των κανόνων αυτών στην
Ελλάδα, ελέγχεται από εγκεκριμένους από το Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης και
Τροφίμων και Ιδιωτικούς Φορείς Ελέγχου και Πιστοποίησης. Στους Φορείς αυτούς
έχει ανατεθεί ο ρόλος του ελέγχου και της πιστοποίησης των επιχειρήσεων που
παράγουν βιολογικά προϊόντα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο Άρθρο 1 Παρ. 1
του Κανονισμού ΕΕ 834/07: «Ο παρών κανονισμός παρέχει τη βάση για την αειφόρο
ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής με παράλληλη εξασφάλιση της αποτελεσματικής
λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, διασφάλιση του θεμιτού ανταγωνισμού,
εξασφάλιση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και προστασία των συμφερόντων
τους». Η πιστοποίηση χρειάζεται για να μπορεί ο καταναλωτής να έχει εμπιστοσύνη
στα βιολογικά προϊόντα.
Από που μπορώ να προμηθευτώ
βιολογικά προϊόντα;
Το να βρει κανείς στις μέρες μας βιολογικά προϊόντα είναι εξαιρετικά
εύκολο:
1. Από τις εξειδικευμένες λαϊκές Βιολογικών Προϊόντων σε όλη την Ελλάδα.
2. Από τις κοινές λαϊκές, στους «βιολογικούς» πάγκους που φυσικά διαθέτουν
Πιστοποιητικό για τα προϊόντα που πωλούν
3. Από τα εξειδικευμένα καταστήματα, σούπερ μάρκετ, κρεοπωλεία κλπ πώλησης
βιολογικών προϊόντων ή/και και υγιεινών τροφών
4. Από τα κοινά μανάβικα σε ειδικά διαμορφωμένα ράφια με κλειστές
συσκευασίες
5. Από τα σούπερ μάρκετ σε ειδικά διαμορφωμένα ράφια με κλειστές
συσκευασίες
6. Από άλλα καταστήματα, πχ κρεοπωλεία, φούρνους, καφετέριες σε ειδικά
διαμορφωμένα ράφια, πάντα σε κλειστές συσκευασίες.
Πώς μπορώ να τα αναγνωρίσω;
Ο μόνος τρόπος να αναγνωρίσει κανείς τα Βιολογικά προϊόντα, είναι
αναζητώντας τα διαπιστευτήριά τους: Διατίθενται στην αγορά μη συσκευασμένα
(χύμα), ή συσκευασμένα. Σίγουρα, όποτε συνυπάρχουν Βιολογικά και Συμβατικά
προϊόντα, τα Βιολογικά πρέπει υποχρεωτικά να βρίσκονται σε κλειστές
συσκευασίες.
Σε περίπτωση που οποιοδήποτε βιολογικό προϊόν πωλείται χύμα, πρέπει
απαραίτητα να συνοδεύεται από Πιστοποιητικό. Το Πιστοποιητικό, βάσει της
Ελληνικής εφαρμοστικής νομοθεσίας, θα πρέπει να αναγράφει τουλάχιστον το
ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία του παραγωγού και το είδος της δραστηριότητάς του,
την έδρα της εκμετάλλευσής του και τον κωδικό του στον Φορέα που τον
Πιστοποιεί. Επίσης θα πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφει τα είδη των προϊόντων για
τα οποία ο παραγωγός αυτός έχει λάβει το εν λόγω πιστοποιητικό και με τη
λατινική τους ονομασία, την ποικιλία τους (εφόσον είναι φυτικά και εφόσον είναι
διαθέσιμη) την παραχθείσα ποσότητα του καθενός από τα προϊόντα αυτά και την
ημερομηνία ισχύος του Πιστοποιητικού συνολικά, ή ανά προϊόν. Στην περίπτωση που
οποιοδήποτε βιολογικό προϊόν πωλείται συσκευασμένο, η συσκευασία του θα πρέπει
να είναι κλειστή και να φέρει ετικέτα στην οποία θα αναγράφονται κατ’ ελάχιστο
τα ακόλουθα: το όνομα ή η επωνυμία του παραγωγού ή του παρασκευαστή (π.χ.
συσκευαστή, εμπόρου κλπ).Το είδος του προϊόντος και το στάδιο μετατροπής του
στη Βιολογική Γεωργία:
π.χ. «Ντομάτες προϊόν Βιολογικής Γεωργίας» ή «Μήλα Προϊόν υπό Μετατροπή στη
Βιολογική Γεωργία». Για τα μεταποιημένα προϊόντα, π.χ. παξιμαδάκια, θα πρέπει
όλα τα συστατικά τους τα γεωργικής προέλευσης να είναι πλήρως βιολογικά και όχι
υπό μετατροπή. Ως εκ τούτου, στην ετικέτα των μεταποιημένων βιολογικών
προϊόντων, μπορεί να αναγράφεται μόνο η ένδειξη π.χ. «Παξιμάδι – Προϊόν
Βιολογικής Γεωργίας. Η συσκευασία επίσης θα πρέπει υποχρεωτικά να φέρει το
ευρωπαϊκό σήμα για τη Βιολογική Γεωργία και να αναγράφει τον Φορέα Πιστοποίησης
προαιρετικά ολογράφως με το σήμα του και υποχρεωτικά κωδικοποιημένα με τον
κωδικό έγκρισής του που, εφόσον πρόκειται για Ελληνικό Φορέα θα είναι με τη
μορφή, «GR-BIO-00», όπου 00, ο αύξων αριθμός έγκρισης του Φορέα στην Ελλάδα.
Γιατί να επιλέξω βιολογικά
προϊόντα; τι παραπάνω οφέλη έχω;
Υπάρχει έντονη επιστημονική αντιπαράθεση για το αν τα Βιολογικά Προϊόντα
είναι θρεπτικότερα από τα συμβατικά. Το σίγουρο είναι ότι τα βιολογικά προϊόντα
παράγονται χωρίς τη χρήση χημικών, γεγονός που από μόνο του, μετά από όλα τα
διατροφικά σκάνδαλα των τελευταίων ετών, αν μη τι άλλο, τα καθιστά ασφαλέστερα
στη συνείδηση του καταναλωτή. Οι μελέτες υπέρ των βιολογικών προϊόντων πολλές.
Ενδεικτικά να πούμε στη μεγαλύτερη μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί έως σήμερα,
χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διάρκειας 4 ετών και με τη συμμετοχή
33 πανεπιστημίων της Ευρώπης, βρέθηκε ότι τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν
μεγαλύτερες ποσότητες σε βιταμίνη C και σε ιχνοστοιχεία σιδήρου, χαλκού και ψευδαργύρου,
καθώς και μεταβολίτες, οι οποίοι θεωρείται ότι προστατεύουν από τον καρκίνο και
τις καρδιοπάθειες. Στην ίδια μελέτη, η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου τουNewcastle με επικεφαλής τον καθηγητή Carlo Leifert, αναλύοντας μελέτες για τις διαφορές ανάμεσα σε
βιολογικές και συμβατικές καλλιέργειες κατέληξε, ότι υπάρχουν ουσιαστικές
διαφορές σε μια μεγάλη γκάμα αντιοξειδωτικών, τα οποία είναι «ουσιαστικά
υψηλότερα» στα βιολογικά τρόφιμα μεταξύ 19% - 69%. Οι ερευνητές της ομάδας
αυτής μάλιστα ανέφεραν, ότι τρώγοντας κάποιος μόνο βιολογικά φρούτα, λαχανικά
και δημητριακά και τρόφιμα που προέρχονται από αυτά, θα του έδινε παραπάνω
αντιοξειδωτικά, σαν να έτρωγε επιπλέον 1-2 έξτρα μερίδες φρούτων και λαχανικών
την ημέρα. Η μελέτη αυτή που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη British Journal of Nutrition δείχνει επίσης σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα τοξικών
βαρέων μετάλλων στις βιολογικές καλλιέργειες, με το Κάδμιο να παρουσιάζεται σε
ποσοστό σχεδόν 50% μειωμένο σε σχέση με τις συμβατικές καλλιέργειες. Η μελέτη
αυτή καταδεικνύει ακόμα ότι στο βιολογικό γάλα, το επίπεδο αντιοξειδωτικών
είναι κατά 80% υψηλότερο σε σχέση με το συμβατικό. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι το
βιολογικό γάλα παρουσιάζει υψηλότερα επίπεδα «καλών» λιπαρών οξέων και
υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης Ε. Και ο κατάλογος μακρύς… Οι φλούδες των φρούτων
και των λαχανικών περιέχουν σημαντικά θρεπτικά συστατικά, που όμως οι
καταναλωτές συμβατικών προϊόντων για λόγους ασφαλείας τις πετάνε. Οι
καταναλωτές Βιολογικών προϊόντων μπορούν άφοβα να καταναλώνουν όλα τα τμήματα
των φρούτων και των λαχανικών, απολαμβάνοντας στο ακέραιο τη γεύση τους και όλα
τα θρεπτικά τους συστατικά. Τα βιολογικά προϊόντα, λόγω και της χαμηλότερης
περιεκτικότητάς τους σε νερό, είναι κατά κανόνα αισθητά γευστικότερα των
συμβατικών και λόγω και της χαμηλότερης περιεκτικότητάς τους σε νερό. Επιπλέον,
η βιολογική γεωργία, λόγω του τρόπου που εξασκείται συμβάλει τα μέγιστα στην
προστασία του περιβάλλοντος. Στην προστασία του υδροφόρου ορίζοντα που τόσο
κατά κοινή αποδοχή έχει επιβαρυνθεί από την αλόγιστη χρήση χημικών. Με τις
καλλιεργητικές πρακτικές που εφαρμόζονται, η βιολογική Γεωργία συμβάλει στην
αύξηση της γονιμότητας και της καλής υγείας του εδάφους. Κάνει τα φυτά και τα
ζώα δυνατά και υγιή, με αποτέλεσμα να μην «αρρωσταίνουν» και άρα να μην
χρειάζονται επεμβάσεις που κοστίζουν τόσο σε χρόνο όσο και σε χρήμα στους
παραγωγούς. Τέλος δημιουργεί ασπίδα προστασίας για την πανίδα και τη χλωρίδα,
που τόσο έχει πληγεί από την αλόγιστη χρήση χημικών.
6 Λόγοι για να καταναλώνουμε
Βιολογικά Προϊόντα:
1. Ξέρουμε τι τρώμε διότι είναι επώνυμα, ασφαλή, πιστοποιημένα προϊόντα
2. Ξέρουμε ότι τρώμε προϊόντα «καθαρά» χωρίς υπολειμματικότητα σε χημικά
προϊόντα
3. Καταναλώνοντας βιολογικά προϊόντα θωρακίζουμε την υγεία μας και άρα
βραχυπρόθεσμα και ιδίως μακροπρόθεσμα, ωφελούμε την τσέπη μας
4. Καταναλώνοντας βιολογικά προϊόντα κάνουμε καλό και στην παγκόσμια
οικονομία, καθώς εξοικονομούμε πόρους από αυτούς που υπερ-δαπανώνται παγκοσμίως
για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που προκαλούν οι
συμβατικές καλλιέργειες
5. Ενισχύοντας τα βιολογικά προϊόντα ωφελούμε το περιβάλλον, καθώς έτσι
ενισχύουμε τη ζήτηση σε αγροτικά προϊόντα που προωθούν καλλιεργητικές πρακτικές
που προστατεύουν το περιβάλλον ουσιαστικά.
6. Και γιατί να το κρύψουμε, είναι και πολύ νοστιμότερα!
Τα πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα έχουν παραχθεί χωρίς τη χρήση
οποιασδήποτε μορφής χημικού προϊόντος και χωρίς τη χρήση Γενετικά
τροποποιημένων οργανισμών. Αυτό από μόνο του είναι ένας πολύ σοβαρός λόγος ώστε
οι γονείς να μην έχουν κανένα προβληματισμό για το αν τα βιολογικά προϊόντα
είναι καλύτερα για τα παιδιά τους. Δίνοντας στα παιδιά βιολογικά προϊόντα,
θωρακίζουμε την υγεία και την άμυνα του οργανισμού τους, δίνοντάς τους
παρακαταθήκη για το μέλλον. Τα βιολογικά προϊόντα είναι θρεπτικότερα, όπως
αναλύσαμε παραπάνω, σε καμία όμως περίπτωση δεν μπορεί κανείς να πει ότι έχουν
λιγότερες θερμίδες από τα αντίστοιχά τους Συμβατικά.
Μύθοι…
Τα βιολογικά προϊόντα δεν έχουν
καλή εμφάνιση.
Μύθος. Οι σύγχρονες βιολογικές καλλιεργητικές πρακτικές έχουν βελτιωθεί τα
μέγιστα. Οι βιοκαλλιεργητές έχουν πλέον στο «οπλοστάσιό» τους
αποτελεσματικότερα σκευάσματα. Έχει αποκτηθεί εμπειρία και τεχνογνωσία τόσο από
τους γεωπόνους όσο και από τους ίδιους τους παραγωγούς, ώστε πλέον υπάρχουν τα
μέσα και οι γνώσεις για την παραγωγή άριστων ποιοτικά προϊόντων. Τα βιολογικά
προϊόντα δεν έχουν μεγάλα μεγέθη.
Μύθος. Το μέγεθος ενός αγροτικού προϊόντος εξαρτάται πολύ από την
καλλιεργούμενη ποικιλία, αλλά και από τον τρόπο καλλιέργειας, ο οποίος, όπως
είπαμε και παραπάνω, γίνεται πλέον σήμερα με πολύ καλύτερες προϋποθέσεις. Τα
βιολογικά προϊόντα παράγονται μόνο εντός εποχής. Μύθος. Στη βιολογική Γεωργία
επιτρέπονται οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες και επομένως είναι πολύ φυσιολογικό
να βλέπουμε π.χ. Βιολογικές ντομάτες τον χειμώνα.