Τι είναι οι
«Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις» του Ν. 4019/2011;
Εισαγωγή:
Για να
περιγράψουμε τα βασικά σημεία των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων του
Ν. 4019/2011 θα πρέπει πρώτα να αναφερθούμε στην έννοια της «Κοινωνικής
Οικονομίας». Θα μπορούσαμε να την ορίσουμε ως το σύνολο των οικονομικών,
επιχειρηματικών, παραγωγικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, οι οποίες
αναλαμβάνονται από εταιρείες ή ενώσεις προσώπων, των οποίων ο σκοπός είναι η
επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και η εξυπηρέτηση γενικότερων κοινωνικών
συμφερόντων.
Τι είναι η
«Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση» (Κοιν.Σ.Επ.);
Η Κοινωνική
Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.), είναι ένας νέος φορέας της
προαναφερθείσας Κοινωνικής Οικονομίας και εμφανίσθηκε με τον πρόσφατο
Ν.4019/2011. Στην ουσία είναι ένας αστικός συνεταιρισμός με κοινωνικό σκοπό και
διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα.
Ποιοι μπορούν να
είναι μέλη μιας «Κοιν.Σ.Επ».;
Τα μέλη της
«Κοιν.Σ.Επ.» μπορούν να είναι απλοί πολίτες αλλά και νομικά πρόσωπα
(επιχειρήσεις). Απλά η συμμετοχή των νομικών προσώπων στην Κοινωνική
Συνεταιριστική Επιχείρηση δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσοστό του 1/3 των μελών
της, ενώ δεν επιτρέπεται η συμμετοχή σε αυτήν των Οργανισμών Τοπικής
Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) που
υπάγονται σε αυτούς. Σε Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης μπορούν να συμμετέχουν Ν.Π.Δ.Δ. με
έγκριση του φορέα που τα εποπτεύει. Τα μέλη της συμμετέχουν σε αυτήν με μια
ψήφο, ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιριστικών μερίδων που κατέχουν.
Το κεφάλαιο της
επιχείρησης διαιρείται σε συνεταιριστικές μερίδες. Ο αριθμός των μερίδων και η
ονομαστική τους αξία, η οποία είναι ίδια για κάθε μερίδα, καθορίζονται στο
καταστατικό της επιχείρησης.
Τα μέλη της
Κοιν.Σ.Επ. διαθέτουν τουλάχιστον από μία υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα, ως
ελάχιστη χρηματική συμμετοχή στο κεφάλαιο της επιχείρησης, το ύψος της οποίας
ορίζεται ελεύθερα από το καταστατικό και είναι ίσο για όλα τα μέλη.
Η απόκτηση
συνεταιριστικών μερίδων πραγματοποιείται με καταβολή μετρητών.
Ποιες είναι οι
κατηγορίες των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (Κοιν.Σ.Επ.);
Ανάλογα με τον
ειδικότερο σκοπό τους, οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές επιχειρήσεις διακρίνονται
στις εξής κατηγορίες:
α) «Κοινωνικές
Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ένταξης», οι οποίες αφορούν στην ένταξη στην
οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες
Πληθυσμού δηλαδή τις ομάδες εκείνες του πληθυσμού που η ένταξή τους στην
κοινωνική και οικονομική ζωή εμποδίζεται από σωματικά και ψυχικά αίτια ή λόγω
παραβατικής συμπεριφοράς. Σε αυτές ανήκουν άτομα με αναπηρίες (σωματικές ή
ψυχικές ή νοητικές ή αισθητηριακές), εξαρτημένα ή απεξαρτημένα από ουσίες
άτομα, οροθετικοί, φυλακισμένοι/αποφυλακισμένοι, ανήλικοι παραβάτες. Ποσοστό
40% κατ' ελάχιστον των εργαζομένων στις Επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά
στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού.
β) «Κοινωνικές
Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Κοινωνικής Φροντίδας», οι οποίες αφορούν στην
παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικού προνοιακού χαρακτήρα σε
συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, όπως οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη, τα παιδιά, τα
άτομα με αναπηρία και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις.
γ) Κοινωνικές
Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού, οι οποίες
αφορούν την παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών για την ικανοποίηση των
αναγκών της συλλογικότητας (πολιτισμός, περιβάλλον, οικολογία, εκπαίδευση,
παροχές κοινής ωφέλειας, αξιοποίηση τοπικών προϊόντων, διατήρηση παραδοσιακών
δραστηριοτήτων και επαγγελμάτων κ.α.) που προάγουν το τοπικό και συλλογικό
συμφέρον, την προώθηση της απασχόλησης, την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής
και την ενδυνάμωση της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης.
Ποια η διαδικασία
σύστασης αυτών των εταιρειών;
Για τη σύσταση
της Κοιν.Σ.Επ. τηρείται η διαδικασία ίδρυσης ενός αστικού συνεταιρισμού. Το
καταστατικό πρέπει να υπογράφεται από επτά τουλάχιστον πρόσωπα, αν πρόκειται
για Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης, και από πέντε τουλάχιστον πρόσωπα αν πρόκειται για
Κοιν.Σ.Επ. Κοινωνικής Φροντίδας ή Συλλογικού Σκοπού. Ενδεικτικό πρότυπο
καταστατικό διατίθεται σε ηλεκτρονική μορφή από το διαδικτυακό τόπο του
Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
Οι «Κοιν.Σ.Επ.»
εγγράφονται στο Μητρώο Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας. Οι Κοιν.Σ.Επ.
υποχρεούνται πριν από την έναρξη της δραστηριότητάς τους να υποβάλουν, για την
καταχώρισή τους στο Μητρώο αυτό, αίτηση καθώς και τα δικαιολογητικά που
απαιτούνται για την εγγραφή. Η υποβολή της αίτησης και των δικαιολογητικών
μπορεί να γίνεται και ηλεκτρονικά.
Η υποβολή της
δήλωσης έναρξης εργασιών της Κοιν.Σ.Επ. στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική
Υπηρεσία γίνεται μετά τη χορήγηση της βεβαίωσης εγγραφής στο Μητρώο Κοινωνικής
Επιχειρηματικότητας. Στη σφραγίδα, στα έντυπα, στα έγγραφα και στις συμβάσεις
που συνάπτουν οι Κοιν.Σ.Επ. αναγράφεται υποχρεωτικά ο αριθμός εγγραφής τους στο
Μητρώο. Το ετήσιο πρόγραμμα των Κοιν.Σ.Επ., καθώς και ο απολογισμός εκτέλεσης
αυτού αναρτώνται υποχρεωτικώς στο διαδίκτυο, στην ηλεκτρονική σελίδα του
Μητρώου.
Ποιοι θα είναι οι
πόροι αυτών των επιχειρήσεων;
Οι πόροι της
Κοιν.Σ.Επ. αποτελούνται από το κεφάλαιο της επιχείρησης, δωρεές τρίτων, έσοδα
από την επιχειρηματική δραστηριότητα της, επιχορηγήσεις από το Πρόγραμμα
Δημοσίων Επενδύσεων, την Ευρωπαϊκή Ένωση, διεθνείς ή εθνικούς οργανισμούς ή
Ο.Τ.Α., καθώς και κάθε άλλο έσοδο από την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων της
σύμφωνα με το καταστατικό της. Επίσης έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση από το
Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας, το οποίο συστήνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών
τον Ν.3912/11, καθώς επίσης και από το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και
Ανάπτυξης και στον Αναπτυξιακό Νόμο.
Πως διοικούνται
αυτές οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις;
Εκτελεστικό
διοικητικό όργανο της Κοιν.Σ.Επ. είναι η Διοικούσα Επιτροπή που διέπεται από το
άρθρο 7 του ν. 1667/1986 (Α' 196), με την επιφύλαξη του Ν.4019/2011. Η
Διοικούσα Επιτροπή εκλέγεται από τη Γενική Συνέλευση, αποτελείται τουλάχιστον
από τρία μέλη και απαρτίζεται από τον Πρόεδρο και τα μέλη της, ενώ σε περίπτωση
τριμελούς επιτροπής οι αποφάσεις λαμβάνονται με πλειοψηφία των δύο μελών.
Συνεδριάζει υποχρεωτικά τουλάχιστον μια φορά τον μήνα.
Η Γενική
Συνέλευση των μελών συνέρχεται με σχετική απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής της
Κοιν.Σ.Επ. τακτικώς, μία τουλάχιστον φορά κάθε χρόνο, και μέσα σε διάστημα
τριών μηνών από τη λήξη της οικονομικής χρήσης. Η Γενική Συνέλευση των μελών
συνέρχεται εκτάκτως εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα με συγκεκριμένο θέμα προς
τη Διοικούσα Επιτροπή της Κοιν.Σ.Επ. από το 1/3 των μελών.
Τι γίνεται με τα
κέρδη των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων; Ποιος είναι ο τρόπος
φορολόγησής τους και τι κίνητρα υπάρχουν;
Τα κέρδη της
Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης δεν διανέμονται στα μέλη της, εκτός αν
τα μέλη αυτά είναι και εργαζόμενοι σε αυτή. Τα κέρδη διατίθενται ετησίως κατά
ποσοστό 5% για το σχηματισμό αποθεματικού, κατά ποσοστό έως 35% διανέμονται
στους εργαζομένους της επιχείρησης ως κίνητρο παραγωγικότητας σύμφωνα με τα
οριζόμενα στο καταστατικό τους και το υπόλοιπο διατίθεται για τις δραστηριότητες
της επιχείρησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Ιδιαίτερη προσοχή
πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι δεν υπόκειται σε φορολογία εισοδήματος για το
ποσοστό των κερδών της επιχείρησης αυτής όταν παραμένουν στην επιχείρηση ως
αποθεματικό.
Το ποσοστό των κερδών
της Κοιν.Σ.Επ. που διανέμεται στους εργαζόμενους υπόκειται σε παρακράτηση φόρου
εισοδήματος, ίσο με αυτό του πρώτου κλιμακίου φορολογίας εισοδήματος μετά το
κλιμάκιο του αφορολογήτου (π.χ. αυτήν την στιγμή είναι 10% !!!).
Με αυτήν την
παρακράτηση του φόρου εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση, όσον αφορά στα κέρδη
της Κοιν.Σ.Επ. και των εργαζομένων της Κοιν.Σ.Επ., μόνον όμως αν αυτοί ανήκουν
στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού όπως τις περιγράψαμε πιο πριν.
Σημειωτέων ότι οι
εργαζόμενοι στις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, οι οποίοι ανήκουν
στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού και λαμβάνουν επίδομα πρόνοιας ή επιδόματα
επανένταξης ή οποιασδήποτε μορφής νοσήλιο ή παροχή, συνεχίζουν να εισπράττουν
τις παροχές αυτές ταυτόχρονα με την αμοιβή τους από την Κοιν.Σ.Επ..
Επίσης οι
Κοιν.Σ.Επ. μπορούν να εντάσσονται σε προγράμματα στήριξης της
επιχειρηματικότητας, σε προγράμματα του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού
Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) για τη στήριξη της εργασίας και στις κάθε είδους
ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.
Υπάρχουν
ασφαλιστικές και φορολογικές υποχρεώσεις ή άλλες ευθύνες στα μέλη που απλά
συμμετέχουν (και δεν εργάζονται) στις εταιρείες αυτές;
Μόνη η συμμετοχή
ενός φυσικού προσώπου με την ιδιότητα του μέλους εταίρου, σε Κοινωνική
Συνεταιριστική Επιχείρηση, δεν του προσδίδει εμπορική ιδιότητα και δεν
δημιουργεί ασφαλιστικές ή φορολογικές υποχρεώσεις.
Πέραν του ποσού
που καταβάλλει για απόκτηση της συνεταιριστικής μερίδας, το μέλος της
Κοιν.Σ.Επ. δεν έχει καμία άλλη ευθύνη έναντι των δανειστών της.
Έλεγχος και
κυρώσεις επί των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων.
Αν η αρμόδια
Υπηρεσία τήρησης του Μητρώου του άρθρου 14 διαπιστώσει ότι νομικά ή φυσικά
πρόσωπα χρησιμοποιούν τις ευνοϊκές ρυθμίσεις του Νόμου αυτού με σκοπό να
αποκομίσουν για λογαριασμό των ιδίων ή για λογαριασμό άλλων παράνομο
περιουσιακά όφελος, διατάσσεται, με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και
Κοινωνικής Ασφάλισης, η οριστική διαγραφή της Κοιν.Σ.Επ., στην οποία αυτά
μετέχουν, από το Μητρώο Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, ενώ παράλληλα επιβάλλεται
με απόφαση του κατά τόπο αρμόδιου Περιφερειάρχη πρόστιμο σε βάρος της
Κοιν.Σ.Επ. ύψους τουλάχιστον πέντε χιλιάδων (5.000,00) ευρώ. Η δε επιβολή των
ως άνω διοικητικών κυρώσεων είναι ανεξάρτητη από κάθε άλλη αστική, ποινική ή
πειθαρχική κύρωση που τυχόν προβλέπεται σε βάρος των διοικούντων μελών της
Κοιν.Σ.Επ. από την κείμενη νομοθεσία.