Η Έννομη Προστασία της Μητρότητας στην Εργασία

Η Έννομη Προστασία της Μητρότητας στην Εργασία

Η μητρότητα στην εργασία προστατεύεται από μία πληθώρα διατάξεων της ελληνικής νομοθεσίας, η έρευνα των οποίων καταδεικνύει ότι η κυοφορούσα και τεκούσα εργαζόμενη διαθέτει τα κάτωθι δικαιώματα.  

Άδεια μητρότητας  

Οι εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου  και ανεξάρτητα με το χρόνο προϋπηρεσίας τους στον εργοδότη τους και την ιδιότητα υπό την οποία παρέχουν την εργασία τους (υπάλληλοι, εργάτριες κλπ), δικαιούνται να λάβουν άδεια απουσίας από την εργασίας τους λόγω  τοκετού, τη λεγόμενη άδεια μητρότητας. Ο χρόνος της εν λόγω άδειας ανέρχεται συνολικά σε εκατόν δέκα εννέα (119) ημερολογιακές ημέρες, δηλαδή δέκα επτά (17) εβδομάδες. Η άδεια μητρότητας διαιρείται σε δύο υποκατηγορίες, την άδεια κυοφορίας και την άδεια λοχείας. Η άδεια κυοφορίας παρέχεται υποχρεωτικά πριν την πιθανή ημέρα του τοκετού και έχει διάρκεια πενήντα έξι (56) ημερών, δηλαδή οκτώ (8) εβδομάδων και η άδεια λοχείας παρέχεται υποχρεωτικά μετά τον τοκετό, με διάρκεια εξήντα τριών (63) ημερών δηλαδή εννέα (9) εβδομάδων. Στο διάστημα των εκατόν δέκα εννέα ημερών (119) της άδειας μητρότητας, δε συνυπολογίζεται η ημέρα του τοκετού, η οποία και αποτελεί αφετηρία προθεσμίας σύμφωνα με το Αστικό Δίκαιο. Η εν λόγω άδεια χορηγείται μετά από προσκόμιση από την εργαζόμενη ιατρικού πιστοποιητικού που βεβαιώνει την πιθανή ημέρα του τοκετού και με την προϋπόθεση ότι υφίσταται έγκυρη σύμβαση εργασίας, ασχέτως εάν αυτή είναι ορισμένου ή αορίστου χρόνου.

Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο διάφορο της προσδιορισθείσας από τον ιατρό ημερομηνία, η ελάχιστη διάρκεια της άδειας δεν επηρεάζεται. Η τελευταία δηλαδή δε μπορεί να είναι μικρότερη από εκατόν δέκα εννέα (119) ημερολογιακές ημέρες. Εάν ο τοκετός λάβει χώρα πριν τον αναμενόμενο σύμφωνα με την ιατρική βεβαίωση χρόνο, ο υπολειπόμενος χρόνος της άδειας κυοφορίας χορηγείται υποχρεωτικά μετά τον τοκετό ενώ, αντίθετα, αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί αργότερα από το αναμενόμενο, η άδεια κυοφορίας παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημέρα του τοκετού, χωρίς να μειούται αντίστοιχα η άδεια λοχείας, με αποτέλεσμα, στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος της  άδειας μητρότητας να υπερβαίνει το ελάχιστο των εκατόν δέκα εννέα (119) ημερών. Σύμφωνα δε με τις αποφάσεις των Δικαστηρίων μας, η άδεια λοχείας παρέχεται ακόμα και αν το τέκνο γεννηθεί νεκρό ενώ, εάν αποβιώσει κατά τη διάρκεια της, αυτή δε διακόπτεται.

Η άδεια μητρότητας έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα και ο εργοδότης δε διαθέτει διακριτική ευχέρεια ως προς τηχορήγησή της, οφείλει δε να αναμείνει την επάνοδο της εργαζομένης μετά τη λήξη της άδειάς της στη θέση εργασίας της ή σε ισοδύναμη θέση με τους ίδιους επαγγελματικούς όρους. Επιπλέον, απαγορεύεται η απόλυση της εργαζομένης πριν τον τοκετό, εκτός αν συντρέχει σπουδαίος λόγος. Η έννοια του σπουδαίου λόγου δεν ορίζεται στο νόμο, έχει ωστόσο διασαφηνιστεί δικαστηριακά. Η σχετική νομολογία έχει εντάξει στην έννοια του σπουδαίου λόγου τη μη συμμόρφωση στις οδηγίες του εργοδότη, την πλημμελή εκπλήρωση των καθηκόντων της μισθωτού, την επίδειξη επαγγελματικής ανεπάρκειας, τη διάπραξη αξιόποινης πράξης, την παράβαση συμβατικών υποχρεώσεων και άλλες, παρόμοιου τύπου συμπεριφορές. Η απαγόρευση απόλυσης δεσμεύει όλους τους εργοδότες, ανεξαρτήτως της νομικής τους ιδιότητας (φυσικά ή νομικά πρόσωπα, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου) ενώ, αναφορικά με τους μισθωτούς, καλύπτονται όλες οι κατηγορίες εργαζομένων (υπάλληλοι, εργατοτεχνίτες) που απασχολούνται στους ανωτέρω εργοδότες με σχέση ιδιωτικού δικαίου. Επιπροσθέτως, το έγκυρο ή άκυρο της σύμβασης εργασίας ή ακόμα και η ανυπαρξία της (απλή σχέση εργασίας) δεν επηρεάζει την απαγόρευση απόλυσης. Μετά τον τοκετό, η χρονική περίοδος απαγόρευσης απόλυσης ορίζεται από το νόμο σε δέκα οκτώ (18) μήνες, με τη σχετική προστασία να παρέχεται ακόμα και αν το τέκνο γεννηθεί νεκρό. Όσα ελέχθησαν περί σπουδαίου λόγου απόλυσης ισχύουν και όσον αφορά την απαγόρευση απόλυσης μετά τον τοκετό. 

Άδεια φροντίδας παιδιού  

Οι από 15.4.2002 και 24.5.2004 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. προβλέπουν την παροχή άδειας φροντίδας παιδιού. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις ως άνω  Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., «Οι μητέρες εργαζόμενες δικαιούνται, για χρονικό διάστημα τριάντα (30) μηνών από τη λήξη της άδειας λοχείας, είτε να προσέρχονται αργότερα, είτε να αποχωρούν νωρίτερα κατά μία ώρα κάθε ημέρα. Εναλλακτικά, με συμφωνία του εργοδότη, το ημερήσιο ωράριο των μητέρων μπορεί να ορίζεται μειωμένο κατά δύο ώρες ημερησίως για τους πρώτους δώδεκα (12) μήνες και σε μία ώρα για έξι (6) επιπλέον μήνες». Η άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού έχει ως αφετηρία τη λήξη της άδειας λοχείας. Δικαιούχος της άδειας είναι εργαζόμενη στον ιδιωτικό τομέα με σχέση εξαρτημένης εργασίας κατά τα ανωτέρω εκτεθέντα.

Η εργαζόμενη έχει την ευχέρεια να επιλέξει μία από τις δύο δυνατότητες που παρέχει ο νόμος, είτε δηλαδή τη βραδεία προσέλευση, είτε την πρόωρη αποχώρηση από την εργασία της. Η επιλογή έχει αμετάκλητο χαρακτήρα.

Σε περίπτωση που η εργαζόμενη, κατά τη διάρκεια της άδειας θηλασμού, καταστεί εκ νέου έγκυος, η άδεια που χορηγήθηκε διαρκεί μέχρι την έναρξη της άδειας μητρότητας των 119 ημερών για το δεύτερο παιδί. Μετά τη λήξη  της δεύτερης άδειας μητρότητας, η εργαζόμενη δικαιούται να λάβει νέα άδεια φροντίδας παιδιού.

Εάν η εργαζόμενη αποφασίσει να μην κάνει χρήση της συγκεκριμένης άδειας, την άδεια δικαιούται να λάβει αντ’ αυτής ο πατέρας ενώ, επιπλέον, τη δικαιούνται και οι θετοί γονείς, εφόσον το παιδί είναι έως έξι ετών. Ο χρόνος της ειδικής αυτής άδειας λογίζεται ως χρόνος εργασίας και αμείβεται ως τέτοιος.

Εναλλακτικά, με συμφωνία εργαζομένης και εργοδότη, η άδεια φροντίδας παιδιού μπορεί να χορηγηθεί ως συνεχόμενη ισόχρονη άδεια με αποδοχές, εντός της περιόδου των τριάντα μηνών που η εργαζόμενη δικαιούται μειωμένου ωραρίου. Ο εναλλακτικός αυτός τρόπος χορήγησης της άδειας παρέχεται σύμφωνα με το νόμο εφάπαξ ή τμηματικά, ανάλογα και με τη σχετική συμφωνία.

6μηνη άδεια των ασφαλισμένων στο Ι.Κ.Α.

 Ο Ν. 3655/2008, εισήγαγε στην εργατική νομοθεσία μία επιπλέον παροχή αδείας με σκοπό την προστασία της μητρότητας. Η άδεια αφορά μόνο τις εργαζόμενες που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ και εργάζονται με σχέση εργασίας εξαρτημένης εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου. Χορηγείται στην εργαζόμενη έπειτα από αίτησή της στον εργοδότη, τον οποίο οφείλει να ειδοποιήσει ένα μήνα πριν την έναρξή της. Η διάρκειά της ορίζεται σε έξι (6) μήνες. Χρόνος έναρξης της είναι ο χρόνος λήξης της άδειας λοχείας και σε περίπτωση που η εργαζόμενη έκανε χρήση της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας εντός του διαστήματος των τριάντα μηνών από τη λήξη της άδειας λοχείας, ο χρόνος λήξης της άδειας του μειωμένου αυτού ωραρίου. Σε περίπτωση δε, που η εργαζόμενη λάβει την 6μηνη άδεια αμέσως μετά τη λήξη της άδειας λοχείας, χωρίς να έχει κάνει χρήση της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, την τελευταία αυτή άδεια δικαιούται να τη λάβει από τη λήξη της 6μηνης άδειας, εντός όμως του διαστήματος των τριάντα (30) μηνών από τη λήξη της άδειας λοχείας. Η 6μηνη άδεια παρέχεται μόνο στην τεκούσα μητέρα και όχι στην θετή ή στον πατέρα. Η εργαζόμενη μπορεί να κάνει χρήση ολόκληρης της 6μηνης άδειας ή τμήματος αυτής με αμετάκλητη αίτησή της, ή και να τη διακόψει, μετά από συμφωνία με τον εργοδότη. O τυχόν υπολειπόμενος χρόνος δε μεταφέρεται σε άλλη χρονική περίοδο. Τέλος, ο χρόνος της 6μηνης αυτής άδειας δεν επηρεάζει την κανονική άδεια που δικαιούται η εργαζόμενη, αφού λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας ως προς τον υπολογισμό της ετήσιας κανονικής άδειας ενώ, επιπλέον, υπολογίζεται και ως χρόνος ασφάλισης στο Ι.Κ.Α.. Η άδεια διακόπτεται εάν η εργαζόμενη προσληφθεί από νέο εργοδότη ή με αμετάκλητη αίτησή της. 

Ο κατωτέρω πίνακας παρουσιάζει τις άδειες που δικαιούται η εργαζόμενη και τη χρονική τους διάρκεια με δεδομένο ότι η πιθανή ημέρα τοκετού είναι η 23/05/2015.

Πιθανή Ημέρα Τοκετού: 23/05/2017
ΑΔΕΙΕΣ	ΧΡΟΝΟΣ ΑΔΕΙΑΣ	ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΑΔΕΙΑΣ
Άδεια Κυοφορίας	56 ημέρες πριν τον τοκετό	Από 27/07/2017 Έως και 29/01/2020
Άδεια Λοχείας	63 ημέρες μετά τον τοκετό	Από 24/05/2017 Έως και 26/07/2017
Άδεια φροντίδας παιδιού	30 μήνες μετά τον τοκετό	Από 27/07/2017 Έως και29/01/2020
6μηνη άδεια του ΙΚΑ	6 μήνες από τη λήξη της  άδειας λοχίας	Πριν την άδεια φροντίδας παιδιού: έως και 27/01/2018 Μετά την άδεια φροντίδας παιδιού: έως και 30/07/2020

Επιδόματα

Οι εργαζόμενες που απουσιάζουν από την εργασία τους λόγω κυοφορίας, τοκετού και λοχείας, δικαιούνται να λάβουν από τον εργοδότη τους τις αποδοχές ενός μήνα σε περίπτωση που έχουν συμπληρώσει ένα έτος εργασίας στην επιχείρηση ή εκμετάλλευσή του και το ήμισυ του μισθού τους εάν δεν έχουν συμπληρώσει έτος. Ο εργοδότης εκπίπτει από τα ποσά αυτά, στο βαθμό που ο ασφαλιστικός οργανισμός καταβάλει στην ασφαλισμένη επιδόματα μητρότητας. Ωστόσο, σε περίπτωση που καταβάλλεται βοήθημα τοκετού, αυτό δεν εκπίπτει, καθώς θεωρείται παροχή σε είδος, παρότι καταβάλλεται σε χρήμα. Επιπλέον, η εργαζόμενη δικαιούται να λάβει τα επιδόματα που παρέχει ο ασφαλιστικός της οργανισμός. Ειδικότερα, το Ι.Κ.Α. παρέχει στις ασφαλισμένες του επιδόματα κυοφορίας και λοχείας 56 ημέρες πριν τον τοκετό και 63 μετά από αυτόν αντίστοιχα (επίδομα μητρότητας). Το ποσό του επιδόματος ανέρχεται στο ύψος του βασικού επιδόματος ασθενείας (50% του τεκμαρτού εισοδήματος της ασφαλιστικής κλάσης της ασφαλισμένης βάσει του μέσου όρου αποδοχών της κατά τις τελευταίες 30 ημέρες εργασίας του προηγούμενου του τοκετού έτους) με τις προσαυξήσεις για τα οικογενειακά βάρη (επιπλέον 10% επί του επιδόματος ασθενείας για κάθε προστατευόμενο μέλος). Το επίδομα μητρότητας του Ι.Κ.Α. χορηγείται υπό την προϋπόθεση ότι η ασφαλισμένη έχει συμπληρώσει 200 ημέρες εργασίας στον εργοδότη της τα δύο τελευταία έτη πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού. Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για τη χορήγηση του επιδόματος είναι τα εξής:

1. Ασφαλιστικά βιβλιάρια.

2. Βιβλιάριο υγείας ατομικό και οικογενειακό αν υπάρχει

3. Βεβαίωση ιατρού μαιευτήρα - γυναικολόγου από το ΠΕΔΥ ή συμβεβλημένου με τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ., ή κρατικού  νοσοκομείου για την πιθανή ημέρα τοκετού.

4. Βεβαίωση εργοδότη αποχής από την εργασία της ασφαλισμένης για όλο το χρονικό διάστημα επιδότησης των εκατόν δέκα εννέα (119) ημερών – (56 ημέρες πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού και 63 ημέρες μετά τον τοκετό).

5. Υπεύθυνη δήλωση περί διακοπής της εργασίας της και μη ανάληψης εργασίας κατά το διάστημα της επιδότησης.

6. Ληξιαρχική πράξη γέννησης του παιδιού (μετά τον τοκετό για το επίδομα λοχείας).

Επιπροσθέτως, το ΙΚΑ καταβάλει και επίδομα τοκετού στις ασφαλισμένες του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., ύψους 900€, για δίδυμη κύηση 1200€ και για τρίδυμη κύηση 1600€ σε περίπτωση που ο τοκετός έλαβε χώρα εκτός νοσοκομείου. 

Εξάλλου, η εργαζόμενη, μετά τον πρώτο μήνα κατά τον οποίο ο εργοδότης της οφείλει την καταβολή μισθού, δικαιούται να λάβει και τη συμπληρωματική παροχή μητρότητας από τον ΟΑΕΔ, που ανέρχεται στο ποσό της διαφοράς των παροχών που καταβάλλει το Ι.Κ.Α και των αποδοχών που δικαιούται από τον εργοδότη της βάσει της ΣΣΕ στην οποία εμπίπτει ή της ατομικής σύμβασης εργασίας της, εφόσον ο μισθός της δεν υπερβαίνει εκείνον που αντιστοιχεί στην ανώτατη ασφαλιστική κλάση του Ι.Κ.Α.. Η σχετική αίτηση πρέπει να υποβληθεί μέσα σε 3 μήνες από την ημερομηνία καταβολής των επιδομάτων από το Ι.Κ.Α.. Το επίδομα καταβάλλεται εφόσον υφίσταται εργασιακή σχέση ιδιωτικού δικαίου κατά το χρόνο της αποχής από την εργασία λόγω της μητρότητας και έχουν παρασχεθεί τα επιδόματα του Ι.Κ.Α..

Τα απαραίτητα δικαιολογητικά για τη χορήγηση του επιδόματος αυτού είναι τα κατωτέρω:

1.    Ασφαλιστικό βιβλιάριο ασθένειας του Ι.Κ.Α.

2.    Βεβαίωση του εργοδότη

3.    Βεβαίωση του Ι.Κ.Α. για την διάρκεια της επιδότησης, το ύψος του ημερησίου επιδόματος και του συνολικού καταβληθέντος ποσού των επιδομάτων κυοφορίας και λοχείας.

4.    ΙΒΑΝ λογ/σμού ΕΤΕ στον οποίο η ενδιαφερόμενη πρέπει να εμφανίζεται ως πρώτη δικαιούχος. 

Επιπλέον, σε περίπτωση λήψης της εξάμηνης άδειας, ο ΟΑΕΔ παρέχει στην εργαζόμενη επίδομα ποσού ίσου με τον κατώτατο μισθό, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα ΕΓΣΣΕ, καθώς και την αναλογία δώρων και εορτών και επιδόματος αδείας επί τη βάση του προαναφερόμενου πόσου. Ωστόσο, εάν η εργαζόμενη απασχολείται στην εργασία της έως και τέσσερις (4) ώρες ημερησίως ή έως 13 ημέρες το μήνα κατά τη διάρκεια του εξαμήνου που προηγείται της κυοφορίας, το καταβαλλόμενο από τον ΟΑΕΔ ποσό ανέρχεται στο ήμισυ του ανωτέρω επιδόματος. Η αίτηση για τα επιδόματα του ΟΑΕΔ πρέπει να υποβληθεί μέσα σε 60 ημέρες από τη λήξη της άδειας μητρότητας και της τυχόν ληφθείσας ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας ή και της ετήσιας κανονικής άδειας. Το επίδομα διακόπτεται εάν η ασφαλισμένη προσληφθεί και απασχοληθεί σε νέο εργοδότη, καθώς και με αίτηση της. Προϋπόθεση του επιδόματος είναι να ευρίσκεται σε ενεργό σχέση εξαρτημένης εργασίας κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας και να έχει λάβει παροχές μητρότητας από το Ι.Κ.Α.-ΕΤΑΜ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά του επιδόματος είναι τα εξής:

1. Βεβαίωση εργοδότη  από την οποία θα προκύπτει η ενεργή εργασιακή σχέση κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας, το είδος, η μορφή, η διάρκεια της εργασιακής σχέσης, οι μηνιαίες αποδοχές, ο μέσος όρος των ωρών μερικής απασχόλησης, η ημερομηνία πρόσληψης και για συμβάσεις ορισμένου χρόνου η ημερομηνία λήξης τους, η λήψη της ετήσιας κανονικής άδειας, που ενδεχομένως χορηγήθηκε μετά την άδεια λοχείας ή της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας καθώς επίσης και ο φορέας επικουρικής της ασφάλισης και σε ποιό ύψος ανέρχονται οι εισφορές εργοδότη και εργαζόμενου.

2. Αντίγραφο βεβαίωσης επιδόματος μητρότητας (κυοφορίας – λοχείας) από το ΙΚΑ – ΕΤΑΜ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων.

3. Υπεύθυνη δήλωση της δικαιούχου από την οποία αναλαμβάνει την υποχρέωση να γνωστοποιήσει εντός 8 ημερών στην Υπηρεσία του ΟΑΕΔ οποιαδήποτε μεταβολή της εργασιακής της σχέσης καθώς και τον αριθμό μητρώου ΙΚΑ και τον ΑΦΜ.4. Αριθμό λογαριασμού (ΙΒΑΝ) Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, στον οποίο πρέπει να εμφανίζεται πρώτη η δικαιούχος.

Χρόνος Υπηρεσίας-Ασφάλιση

 Η άδεια μητρότητας δεν επηρεάζει τη σχέση εργασίας,  αλλά θεωρείται πραγματικός χρόνος απασχόλησης και συνυπολογίζεται για τον καθορισμό των δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα. Επίσης, δεν συμψηφίζεται με την κανονική άδεια. Αναφορικά με την ασφάλιση, από τις 119 ημέρες της άδειας μητρότητας, αναγνωρίζονται στην 13 ημέρες σε περίπτωση προϋπηρεσίας μέχρι ένα έτος και 26 ημέρες για προϋπηρεσία άνω του ενός έτους, ενώ ο χρόνος για τον οποίο η εργαζόμενη δικαιούται τα επιδόματα του ΟΑΕΔ, θεωρείται ως χρόνος ασφάλισης στο ΙΚΑ για τον κλάδο σύνταξης. Το ίδιο ισχύει και για το ΕΤΕΑ, όχι όμως για τους κλάδους Στράτευσης, Ανεργίας, Δ.Λ.Ο.Ε. Μ., Εργατικής Κατοικίας και Εργατικής Εστίας. Επιπλέον, για 12 μήνες μετά το μήνα του τοκετού, οι εισφορές του κλάδου κύριας σύνταξης μειώνονται κατά 50%. Σε περίπτωση λήψης επιδόματος λοχείας, η μείωση εφαρμόζεται στο 12μηνο μετά τη λήξη του επιδόματος αυτού. Όπως ελέχθη, η 6μηνη άδεια του Ι.Κ.Α. δεν επηρεάζει την κανονική άδεια που δικαιούται η εργαζόμενη, αφού λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας ως προς τον υπολογισμό της ετήσιας κανονικής άδειας ενώ, επιπλέον, αυτός υπολογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στο Ι.Κ.Α..

Περαιτέρω Προστασία

Η επιχείρηση ή εκμετάλλευση οφείλει να αποφεύγει να απασχολεί την εγκυμονούσα κατά τη διάρκεια  νυκτερινού ωραρίου, εφόσον δε η εργαζόμενη το ζητήσει επικαλούμενη λόγους υγείας και σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης της και αν ευρίσκεται, πρέπει να μετακινείται σε θέση ημερήσιας απασχόλησης. Επιπλέον, η απασχόληση της εγκύου σε εργασίες βαριές ή ανθυγιεινές για το πρόσωπό της ή το κυοφορούμενο ή το βρέφος, είναι δυνατόν ανάλογα με τις περιστάσεις να θεωρηθεί καταχρηστική. Ο εργοδότης δε δικαιούται να αρνηθεί την πρόσληψη μισθωτού λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας. Άμα τη επιστροφή της εργαζόμενης στην εργασία της, αυτή δικαιούται να επωφεληθεί από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Τέλος, σύμφωνα με τα ΠΔ 176/97 και ΠΔ 41/03, σε περίπτωση που η εργαζόμενη απασχολείται σε θέση που ενέχει κινδύνους για την ίδια, το κυοφορούμενο, την εγκυμοσύνη ή/και τη γαλουχία της, ο εργοδότης υποχρεούται να εκτιμήσει γραπτώς την επικινδυνότητα και να προβεί σε κάθε απαραίτητη ενέργεια προκειμένου να αποφύγει η εργαζόμενη την έκθεση στους κινδύνους, είτε μέσω της αλλαγής του χρόνου εργασίας της είτε μέσω προσαρμογής των συνθηκών ή, εάν τα προηγούμενα είναι αδύνατα, με αλλαγή της θέσης εργασίας της. Εάν και η αλλαγή της θέσης εργασίας είναι αδύνατη, η εργαζόμενη απομακρύνεται από τη θέση της, με την αμοιβή της να διατηρείται. Σε αυτή την περίπτωση, το Ι.Κ.Α. παρέχει στις ασφαλισμένες του ειδικό επίδομα μητρότητας με την προϋπόθεση ότι έχουν συμπληρωθεί 200 ημέρες εργασίας στον εργοδότη τα προηγούμενα από την αποχή δύο έτη. Σε περίπτωση που ο ασφαλιστικός της οργανισμός δεν παρέχει το εν λόγω επίδομα, αυτό καταβάλλεται από τον εργοδότη. Το ύψος του επιδόματος υπολογίζεται όπως ακριβώς και το επίδομα μητρότητας (βλ. ανωτέρω υπό «επιδόματα»). Το ειδικό επίδομα μητρότητας του Ι.Κ.Α. δύναται να καταβάλλεται για το χρονικό διάστημα που η εργαζόμενη απέχει από την εργασία της μέχρι και ένα έτος μετά. Στο διάστημα αυτό συμπεριλαμβάνεται και το χρονικό διάστημα επιδότησης λόγω κυοφορίας και λοχείας. Οι διατάξεις για το επίδομα μητρότητας ισχύουν σε κάθε περίπτωση.   

Σύμφωνα με πάγια νομολογία, οι διατάξεις που αναφέρονται στην προστασία της εγκύου και της τεκούσας είναι αναγκαστικού δικαίου και δε μπορεί να αποκλειστεί η εφαρμογή τους με βάση την ιδιωτική βούληση. Κάθε συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένης που αντίκειται σε αυτές ή επιχειρεί να αποκλείσει την εφαρμογή τους πάσχει απόλυτης ακυρότητας.

Βιολογικά προϊόντα

Βιολογικά προϊόντα

Με τον όρο «Βιολογικό» μπορούν να χαρακτηριστούν γεωργικά προϊόντα πρωτογενούς (νωπά) ή/και δευτερογενούς (μεταποιημένα) τομέα παραγωγής τα οποία παράγονται σύμφωνα με συγκεκριμένες- αυστηρές προδιαγραφές που ορίζονται από την ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία και που, με δυο λόγια, μπορούν να καταναλωθούν (φαγωθούν) από ανθρώπους ή από ζώα.

Τα προϊόντα αυτά, έχουν παραχθεί από εδάφη στα οποία έχουν εφαρμοστεί ήπιες, μέθοδοι καλλιέργειας χωρίς τη χρήση οποιουδήποτε χημικού. Σκοπός της βιολογικής καλλιέργειας είναι η ενίσχυση του εδάφους με στόχο τη διατήρηση της αειφορίας του.

Προϊόντα τα οποία προέρχονται από ζώα που έχουν εκτραφεί με βιολογικές ζωοτροφές με ήπιες κτηνοτροφικές μεθόδους με γνώμονα την ευζωία τους. Τα Βιολογικά Προϊόντα απαγορεύεται να προέρχονται με οποιοδήποτε τρόπο από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (μεταλλαγμένα).

Οι βιολογικές μέθοδοι παραγωγής, αφενός τροφοδοτούν το ενδιαφερόμενο καταναλωτικό κοινό με ασφαλή αγροτικά προϊόντα και αφετέρου, προσφέρουν προϊόντα που συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αγροτική ανάπτυξη.

Γιατί είναι πιο ακριβά τα βιολογικά προϊόντα;

Τα Βιολογικά Προϊόντα παράγονται με μεθόδους που απαιτούν επιπρόσθετη χειρονακτική προσπάθεια από τον παραγωγό. Λόγω της μη χρήσης χημικών, σε πολλές περιπτώσεις μειώνεται η παραγόμενη ποσότητα. Επιπλέον, τα βιολογικά σκευάσματα (λιπάσματα και φυτοπροστατευτικά) που κυκλοφορούν στο εμπόριο, κοστίζουν ακριβότερα από τα αντίστοιχα χημικά. Όσοι παράγουν βιολογικά προϊόντα, επιβαρύνονται και από το κόστος Πιστοποίησης, το οποίο είναι, βάσει νομοθεσίας, υποχρεωτικό. Τέλος, φυσικά, η τιμή των Βιολογικών Προϊόντων εξαρτάται από την προσφορά και τη ζήτηση, όπως σε όλα τα εμπορικά αγαθά.

Τα βιολογικά Προϊόντα αποτελούν αποδεδειγμένα υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντα. Είναι εξαιρετικής ποιότητας, παράγονται με πολύ κόπο, κάνουν καλό στο περιβάλλον και την υγεία αυτών που τα παράγουν και αυτών που τα καταναλώνουν και άρα η ποιότητά τους αναμφίβολα αξίζει και υπερβαίνει την τιμή τους.

Αν αναλογιστούμε τα αντισταθμιστικά οφέλη που προκύπτουν τόσο από την καλλιέργεια όσο και από την κατανάλωση των Βιολογικών Προϊόντων, και που έχουν να κάνουν με τις δαπάνες για την υγεία αυτών που κάνουν αλόγιστη χρήση χημικών και με τις δαπάνες που πληρώνουν έμμεσα οι καταναλωτές για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος από τη χρήση χημικών, θα διαπιστώσουμε ότι τελικά τα βιολογικά προϊόντα στοιχίζουν πολύ φθηνότερα από τα αντίστοιχα συμβατικά!

Γιατί χρειάζεται πιστοποίηση στα βιολογικά προϊόντα;

Στην εποχή μας, ειδικά στο χώρο του τροφίμου, μετά από όλα τα διατροφικά σκάνδαλα που έχουν ξεσπάσει, δεν αρκεί κάποιος να ισχυρίζεται κάτι. Πρέπει να μπορεί να το αποδείξει. Το ρόλο αυτό παίζει η πιστοποίηση. Ειδικότερα στη Βιολογική Γεωργία, η οποία διέπεται από πολύ αυστηρούς κανόνες παγκοσμίως. Συγκεκριμένα στην Ευρώπη, η Βιολογική Γεωργία διέπεται από τους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης 834/07 και 889/08. Όποιος ασκεί Βιολογική Γεωργία εντός της ΕΕ, είναι υποχρεωτικό να είναι Πιστοποιημένος σύμφωνα με αυτούς τους Κανονισμούς, σε όποιο στάδιο της αλυσίδας παραγωγής και αν δραστηριοποιείται· από την καλλιέργεια / εκτροφή έως και την τελική συσκευασία του προϊόντος. Η διασφάλιση της ακεραιότητας των βιολογικών προϊόντων είναι πρώτιστο μέλημα όλων των κρατών μελών της ΕΕ, τα οποία με τη σειρά τους, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν θεσπίσει πολύ αυστηρούς κανόνες. Η τήρηση των κανόνων αυτών στην Ελλάδα, ελέγχεται από εγκεκριμένους από το Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Ιδιωτικούς Φορείς Ελέγχου και Πιστοποίησης. Στους Φορείς αυτούς έχει ανατεθεί ο ρόλος του ελέγχου και της πιστοποίησης των επιχειρήσεων που παράγουν βιολογικά προϊόντα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο Άρθρο 1 Παρ. 1 του Κανονισμού ΕΕ 834/07: «Ο παρών κανονισμός παρέχει τη βάση για την αειφόρο ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής με παράλληλη εξασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς, διασφάλιση του θεμιτού ανταγωνισμού, εξασφάλιση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και προστασία των συμφερόντων τους». Η πιστοποίηση χρειάζεται για να μπορεί ο καταναλωτής να έχει εμπιστοσύνη στα βιολογικά προϊόντα.

Από που μπορώ να προμηθευτώ βιολογικά προϊόντα;

Το να βρει κανείς στις μέρες μας βιολογικά προϊόντα είναι εξαιρετικά εύκολο:

1. Από τις εξειδικευμένες λαϊκές Βιολογικών Προϊόντων σε όλη την Ελλάδα.

2. Από τις κοινές λαϊκές, στους «βιολογικούς» πάγκους που φυσικά διαθέτουν Πιστοποιητικό για τα προϊόντα που πωλούν

3. Από τα εξειδικευμένα καταστήματα, σούπερ μάρκετ, κρεοπωλεία κλπ πώλησης βιολογικών προϊόντων ή/και και υγιεινών τροφών

4. Από τα κοινά μανάβικα σε ειδικά διαμορφωμένα ράφια με κλειστές συσκευασίες

5. Από τα σούπερ μάρκετ σε ειδικά διαμορφωμένα ράφια με κλειστές συσκευασίες

6. Από άλλα καταστήματα, πχ κρεοπωλεία, φούρνους, καφετέριες σε ειδικά διαμορφωμένα ράφια, πάντα σε κλειστές συσκευασίες.

Πώς μπορώ να τα αναγνωρίσω;

Ο μόνος τρόπος να αναγνωρίσει κανείς τα Βιολογικά προϊόντα, είναι αναζητώντας τα διαπιστευτήριά τους: Διατίθενται στην αγορά μη συσκευασμένα (χύμα), ή συσκευασμένα. Σίγουρα, όποτε συνυπάρχουν Βιολογικά και Συμβατικά προϊόντα, τα Βιολογικά πρέπει υποχρεωτικά να βρίσκονται σε κλειστές συσκευασίες.

Σε περίπτωση που οποιοδήποτε βιολογικό προϊόν πωλείται χύμα, πρέπει απαραίτητα να συνοδεύεται από Πιστοποιητικό. Το Πιστοποιητικό, βάσει της Ελληνικής εφαρμοστικής νομοθεσίας, θα πρέπει να αναγράφει τουλάχιστον το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία του παραγωγού και το είδος της δραστηριότητάς του, την έδρα της εκμετάλλευσής του και τον κωδικό του στον Φορέα που τον Πιστοποιεί. Επίσης θα πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφει τα είδη των προϊόντων για τα οποία ο παραγωγός αυτός έχει λάβει το εν λόγω πιστοποιητικό και με τη λατινική τους ονομασία, την ποικιλία τους (εφόσον είναι φυτικά και εφόσον είναι διαθέσιμη) την παραχθείσα ποσότητα του καθενός από τα προϊόντα αυτά και την ημερομηνία ισχύος του Πιστοποιητικού συνολικά, ή ανά προϊόν. Στην περίπτωση που οποιοδήποτε βιολογικό προϊόν πωλείται συσκευασμένο, η συσκευασία του θα πρέπει να είναι κλειστή και να φέρει ετικέτα στην οποία θα αναγράφονται κατ’ ελάχιστο τα ακόλουθα: το όνομα ή η επωνυμία του παραγωγού ή του παρασκευαστή (π.χ. συσκευαστή, εμπόρου κλπ).Το είδος του προϊόντος και το στάδιο μετατροπής του στη Βιολογική Γεωργία:

π.χ. «Ντομάτες προϊόν Βιολογικής Γεωργίας» ή «Μήλα Προϊόν υπό Μετατροπή στη Βιολογική Γεωργία». Για τα μεταποιημένα προϊόντα, π.χ. παξιμαδάκια, θα πρέπει όλα τα συστατικά τους τα γεωργικής προέλευσης να είναι πλήρως βιολογικά και όχι υπό μετατροπή. Ως εκ τούτου, στην ετικέτα των μεταποιημένων βιολογικών προϊόντων, μπορεί να αναγράφεται μόνο η ένδειξη π.χ. «Παξιμάδι – Προϊόν Βιολογικής Γεωργίας. Η συσκευασία επίσης θα πρέπει υποχρεωτικά να φέρει το ευρωπαϊκό σήμα για τη Βιολογική Γεωργία και να αναγράφει τον Φορέα Πιστοποίησης προαιρετικά ολογράφως με το σήμα του και υποχρεωτικά κωδικοποιημένα με τον κωδικό έγκρισής του που, εφόσον πρόκειται για Ελληνικό Φορέα θα είναι με τη μορφή, «GR-BIO-00», όπου 00, ο αύξων αριθμός έγκρισης του Φορέα στην Ελλάδα.

Γιατί να επιλέξω βιολογικά προϊόντα; τι παραπάνω οφέλη έχω;

Υπάρχει έντονη επιστημονική αντιπαράθεση για το αν τα Βιολογικά Προϊόντα είναι θρεπτικότερα από τα συμβατικά. Το σίγουρο είναι ότι τα βιολογικά προϊόντα παράγονται χωρίς τη χρήση χημικών, γεγονός που από μόνο του, μετά από όλα τα διατροφικά σκάνδαλα των τελευταίων ετών, αν μη τι άλλο, τα καθιστά ασφαλέστερα στη συνείδηση του καταναλωτή. Οι μελέτες υπέρ των βιολογικών προϊόντων πολλές. Ενδεικτικά να πούμε στη μεγαλύτερη μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί έως σήμερα, χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διάρκειας 4 ετών και με τη συμμετοχή 33 πανεπιστημίων της Ευρώπης, βρέθηκε ότι τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες σε βιταμίνη C και σε ιχνοστοιχεία σιδήρου, χαλκού και ψευδαργύρου, καθώς και μεταβολίτες, οι οποίοι θεωρείται ότι προστατεύουν από τον καρκίνο και τις καρδιοπάθειες. Στην ίδια μελέτη, η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου τουNewcastle με επικεφαλής τον καθηγητή Carlo Leifert, αναλύοντας μελέτες για τις διαφορές ανάμεσα σε βιολογικές και συμβατικές καλλιέργειες κατέληξε, ότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές σε μια μεγάλη γκάμα αντιοξειδωτικών, τα οποία είναι «ουσιαστικά υψηλότερα» στα βιολογικά τρόφιμα μεταξύ 19% - 69%. Οι ερευνητές της ομάδας αυτής μάλιστα ανέφεραν, ότι τρώγοντας κάποιος μόνο βιολογικά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά και τρόφιμα που προέρχονται από αυτά, θα του έδινε παραπάνω αντιοξειδωτικά, σαν να έτρωγε επιπλέον 1-2 έξτρα μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα. Η μελέτη αυτή που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη British Journal of Nutrition δείχνει επίσης σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα τοξικών βαρέων μετάλλων στις βιολογικές καλλιέργειες, με το Κάδμιο να παρουσιάζεται σε ποσοστό σχεδόν 50% μειωμένο σε σχέση με τις συμβατικές καλλιέργειες. Η μελέτη αυτή καταδεικνύει ακόμα ότι στο βιολογικό γάλα, το επίπεδο αντιοξειδωτικών είναι κατά 80% υψηλότερο σε σχέση με το συμβατικό. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι το βιολογικό γάλα παρουσιάζει υψηλότερα επίπεδα «καλών» λιπαρών οξέων και υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης Ε. Και ο κατάλογος μακρύς… Οι φλούδες των φρούτων και των λαχανικών περιέχουν σημαντικά θρεπτικά συστατικά, που όμως οι καταναλωτές συμβατικών προϊόντων για λόγους ασφαλείας τις πετάνε. Οι καταναλωτές Βιολογικών προϊόντων μπορούν άφοβα να καταναλώνουν όλα τα τμήματα των φρούτων και των λαχανικών, απολαμβάνοντας στο ακέραιο τη γεύση τους και όλα τα θρεπτικά τους συστατικά. Τα βιολογικά προϊόντα, λόγω και της χαμηλότερης περιεκτικότητάς τους σε νερό, είναι κατά κανόνα αισθητά γευστικότερα των συμβατικών και λόγω και της χαμηλότερης περιεκτικότητάς τους σε νερό. Επιπλέον, η βιολογική γεωργία, λόγω του τρόπου που εξασκείται συμβάλει τα μέγιστα στην προστασία του περιβάλλοντος. Στην προστασία του υδροφόρου ορίζοντα που τόσο κατά κοινή αποδοχή έχει επιβαρυνθεί από την αλόγιστη χρήση χημικών. Με τις καλλιεργητικές πρακτικές που εφαρμόζονται, η βιολογική Γεωργία συμβάλει στην αύξηση της γονιμότητας και της καλής υγείας του εδάφους. Κάνει τα φυτά και τα ζώα δυνατά και υγιή, με αποτέλεσμα να μην «αρρωσταίνουν» και άρα να μην χρειάζονται επεμβάσεις που κοστίζουν τόσο σε χρόνο όσο και σε χρήμα στους παραγωγούς. Τέλος δημιουργεί ασπίδα προστασίας για την πανίδα και τη χλωρίδα, που τόσο έχει πληγεί από την αλόγιστη χρήση χημικών.

6 Λόγοι για να καταναλώνουμε Βιολογικά Προϊόντα:

1. Ξέρουμε τι τρώμε διότι είναι επώνυμα, ασφαλή, πιστοποιημένα προϊόντα

2. Ξέρουμε ότι τρώμε προϊόντα «καθαρά» χωρίς υπολειμματικότητα σε χημικά προϊόντα

3. Καταναλώνοντας βιολογικά προϊόντα θωρακίζουμε την υγεία μας και άρα βραχυπρόθεσμα και ιδίως μακροπρόθεσμα, ωφελούμε την τσέπη μας

4. Καταναλώνοντας βιολογικά προϊόντα κάνουμε καλό και στην παγκόσμια οικονομία, καθώς εξοικονομούμε πόρους από αυτούς που υπερ-δαπανώνται παγκοσμίως για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που προκαλούν οι συμβατικές καλλιέργειες

5. Ενισχύοντας τα βιολογικά προϊόντα ωφελούμε το περιβάλλον, καθώς έτσι ενισχύουμε τη ζήτηση σε αγροτικά προϊόντα που προωθούν καλλιεργητικές πρακτικές που προστατεύουν το περιβάλλον ουσιαστικά.

6. Και γιατί να το κρύψουμε, είναι και πολύ νοστιμότερα!

Τα πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα έχουν παραχθεί χωρίς τη χρήση οποιασδήποτε μορφής χημικού προϊόντος και χωρίς τη χρήση Γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Αυτό από μόνο του είναι ένας πολύ σοβαρός λόγος ώστε οι γονείς να μην έχουν κανένα προβληματισμό για το αν τα βιολογικά προϊόντα είναι καλύτερα για τα παιδιά τους. Δίνοντας στα παιδιά βιολογικά προϊόντα, θωρακίζουμε την υγεία και την άμυνα του οργανισμού τους, δίνοντάς τους παρακαταθήκη για το μέλλον. Τα βιολογικά προϊόντα είναι θρεπτικότερα, όπως αναλύσαμε παραπάνω, σε καμία όμως περίπτωση δεν μπορεί κανείς να πει ότι έχουν λιγότερες θερμίδες από τα αντίστοιχά τους Συμβατικά.

Μύθοι…

Τα βιολογικά προϊόντα δεν έχουν καλή εμφάνιση.

Μύθος. Οι σύγχρονες βιολογικές καλλιεργητικές πρακτικές έχουν βελτιωθεί τα μέγιστα. Οι βιοκαλλιεργητές έχουν πλέον στο «οπλοστάσιό» τους αποτελεσματικότερα σκευάσματα. Έχει αποκτηθεί εμπειρία και τεχνογνωσία τόσο από τους γεωπόνους όσο και από τους ίδιους τους παραγωγούς, ώστε πλέον υπάρχουν τα μέσα και οι γνώσεις για την παραγωγή άριστων ποιοτικά προϊόντων. Τα βιολογικά προϊόντα δεν έχουν μεγάλα μεγέθη.

Μύθος. Το μέγεθος ενός αγροτικού προϊόντος εξαρτάται πολύ από την καλλιεργούμενη ποικιλία, αλλά και από τον τρόπο καλλιέργειας, ο οποίος, όπως είπαμε και παραπάνω, γίνεται πλέον σήμερα με πολύ καλύτερες προϋποθέσεις. Τα βιολογικά προϊόντα παράγονται μόνο εντός εποχής. Μύθος. Στη βιολογική Γεωργία επιτρέπονται οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες και επομένως είναι πολύ φυσιολογικό να βλέπουμε π.χ. Βιολογικές ντομάτες τον χειμώνα.

Γάλα Βιολογικό ή Συμβατικό; (Έρευνα)

Γάλα Βιολογικό ή Συμβατικό; (Έρευνα)

Προ ημερών δημοσιεύθηκε ακόμα μια έρευνα που πιστοποιεί τα οφέλη των βιολογικών προϊόντων, έναντι των συμβατικών και μάλιστα του Βιολογικού Γάλακτος.

Η έρευνα αυτή που διήρκεσε 18 μήνες με επικεφαλής τον Dr Charles Benbrook, καθηγητή έρευνας στο Κέντρο για τη Διατήρηση Γεωργίας και Φυσικών Πόρων στο Washington State University, δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο ηλεκτρονικό περιοδικό PLoS ONE και αφορούσε δοκιμές σε βιολογικό και συμβατικό γάλα.

Οι ερευνητές εξέτασαν τη σχέση μεταξύ των Ω6 και Ω3 λιπαρών οξέων σε 400 δείγματα βιολογικού και συμβατικού γάλακτος και από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι το βιολογικό γάλα περιείχε υπερδιπλάσια επίπεδα λιπαρών οξέων έναντι του συμβατικού, τα οποία συμβάλλουν στην καλή υγεία της καρδιάς.

Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με τους ερευνητές, οφείλεται στη σωστή διατροφή των ζώων στις βιολογικές φάρμες.